Kako pripremiti dokumente za štampu?

Grafički dizajn i štampa

     Ako se bavite grafičkim dizajnom, onda sigurno znate da pored odličnog dizajna, odnosno vizualnog rješenja, za Vaše klijente je iznimno važno da štampani materijali budu jednako kvalitetni. Kada dizajnirate materijale za štampu, kao što su katalozi, letci, plakati, bilbordi i slični formati, uglavnom od štamparije ili klijenta dobijete tačne specifikacije po kojima vršite pripremu tih materijala za štampu. Ovaj vodič za grafičku pripremu materijala za štampu sadrži određena uopćena pravila i standarde kojih se trebate pridržavati kako bi finalni proizvod izgledao zadovoljavajuće u printanom izdanju.

     Vodič za grafičku pripremu materijala za štampu sadrži upute koje se odnose na vrstu i veličinu dokumenta, spremanje dokumenta, konturno rezanje, rezoluciju, model miješanja boja, korištenje vektorske grafike, omjer u štampi velikih materijala (bilbordi) i slično.

Vodič za grafičku pripremu materijala za štampu

     U pripremi dokumenata za štampu postoje neka ustaljena pravila od kojih ne smijete odstupati, kao što je tzv. CMYK model, ali i ona druga po kojoj je svaka priprema specifična. Takva priprema zahtijeva određene elemente koji se odnose isključivo na taj materijal i to štamparija, odnosno klijent posebno dogovaraju sa grafičkim dizajnerom. Također, nije isto raditi pripremu za jednostavan plakat B1 i za naljepnicu za proizvod koja ima više krivulja i, prema tome, i više rezanja.

Model boja 

     Svaki grafički dizajner bi trebalo da zna razliku između RGB i CMYK modela boja. RGB (Red Green Blue) model miješanja boja se koristi isključivo za web dokumente, odnosno dokumente namijenje prikazivanju na ekranu. CMYK (Cian Magenta Yellow Key Black) model miješanja boja se koristi u štampi. Dakle, materijal koji planirate pripremati za štampu trebate pripremiti u CMYK modelu, ili ga po završetku rada pretvoriti u CMYK model prije slanja na štampu. Boje na ekranu izgledaju jarko, a mogu se i postići određene nijanse npr. zlatne i srebrne boje koje ne možete štampati u tim nijansama.

Format dokumenata

     Grafičku pripremu, bez obzira u kom formatu radili, preporučljivo je slati štampariji u PDF formatu. U nekim slučajevima se može printati iz .jpeg ili .jpg formata, kao i .tiff, ako su dovoljno visoke rezolucije, mada nije preporučljivo. Također, u nekim slučajevima se štampariji može poslati .ai ili .psd dokumenat koji oni naknadno mogu prilagoditi potrebama štampe.

Rubovi dokumenata

     Kod pripreme važno je da uvijek pazite na rubove, odnosno ivice dokumenta na kojima mora biti prepust od minimalno 3 mm sa svake strane. Prepust (engl. bleed) je izraz koji se koristi za označavanje dijela dokumenta koji će biti odrezan kada se dokument reže na konačnu veličinu u štampi. Potrebno je naglasiti ivice po kojima se reže dokument, odnosno označiti dio koji se reže (engl. crop marks) i taj označeni prepust nije vidljiv u konačnoj verziji štampanog materijala. Također, nije preporučljivo postavljati tekst ili bitan dio sadržaja uz same rubove dokumenta, bilo koji tekst postavljen u ovo područje prikazivat će se vrlo blizu ruba dokumenta i može biti odrezan. To je tzv. safe area (sigurno područje) koje treba da iznosi dodatna 3 mm sa svake strane dokumenta.

Rezolucija & DPI

     Visoka rezolucija slika omogućava da štampa dokumenta bude najboljeg kvaliteta i da izgleda profesionalno. Optimalna rezolucija za slike je 300 ppi (pixels per inch). Sve ispod 300 ppi će učiniti da slika izgleda mutno. DPI ili dots per inch označavaju broj pixela po inču, i standard za štampu je 300 dpi.

Raster & Vektor

     Rasterske slike su bitmap slike, odnosno slike sačinjene od pixela. Možete ih sačuvati u slijedećim formatima: tiff, jpeg ili gif. Fotografije su pravi primjer rasterske slike. Budući da su sačinjene od pixela, morate biti oprezni da se dokument koji želite štampati sačuva u dovoljno visokoj rezoluciji. Vektorske slike se mogu skalirati, a da pri tome ne gube na rezoluciji. Vektori se koriste najčešće za logotipe, fontove, razne oblike, crteže i slično.

Omjeri

     Dokumenti mogu biti u omjeru 1:1 ili, ako su u pitanju veliki vizuali, 1:10. Ako je npr. bilbord dimenzija 3000 mm x 4200 mm, možete raditi dokument u Adobe Illustratoru u dimenzijama 10 puta manjim, odnosno 300 mm x 420 mm.

Osnovne smjernice

     Navedeni standari su osnavna pravila kojih se morate pridržavati. Prije početka bilo kog projekta, odnosno rada na grafičkom rješenju, uvijek se pobrinite da od klijenta uzmete tačne dimenzije materijala. Mnogo klijenata, u nedostatku znanja, misli da se dokument može magičnim pokretom miša preoblikovati iz npr. A4 formata u B5 format bez narušavanja sklada i dimenzija elemenata unutar dokumenta.

     Kao grafički dizajner, potrebno je da znate osnovne vrste štampe: ofset litografija, graviranje, termografija, reprografija, digitalni ispis, gravura, fleksografija, screen i slično. Svaka od njih se koristi za određenu vrstu materijala, npr. screen se koristi za štampu vizuala na majice. Zavisno od toga šta štampate, ako sami dogovarate štampu potrebno je i da odaberete odgovarajući papir (npr. glossy, card stock ili matte), kao i težinu papira (npr. 115 gsm ili 300 gsm).